ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου. Έχει μείνει γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για την στρατιωτική δύναμή της, την πειθαρχία της, τον ηρωισμό της και τον μεγάλο αριθμό των δούλων της. Επίσης, είναι γνωστή και στην Ελληνική Μυθολογία, κυρίως για τον μύθο της Ωραίας Ελένης.
Η στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης οφειλόταν στο σύστημα της Αγωγής πού είχε επιβάλλει η νομοθεσία τού Λυκούργου, κάτι πού ήταν μοναδικό στην Αρχαία Ελλάδα.
Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει μετά την Κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1100 π.Χ., (αν και η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η κάθοδος των Δωριέων έγινε αργότερα), καί τελειώνει κατά την διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, αν και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την επίδραση τού Μυκηναϊκού Πολιτισμού στην περιοχή πολύ πριν την άφιξη των Δωριέων, πράγμα πού θεωρείται η προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης.
Κατά την διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας, η Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα.
Η ηγεμονία της δεν κράτησε πολύ, καί μετά τις ήττες της από τούς Θηβαίους το 371 π.Χ. στα Λεύκτρα και το 362 π.Χ. στην Μαντίνεια έχασε την παλαιά της δύναμη, ταυτόχρονα και με την άνοδο τού βασιλείου της Μακεδονίας άρχισε να παίζει έναν δευτερεύοντα ρόλο στα ελληνικά πράγματα.
Κάποιες αναλαμπές τον 3ο αιώνα π.Χ. δεν εμπόδισαν την παρακμή της, ακολουθώντας την μοίρα τού υπόλοιπου ελληνικού κόσμου που κατακτήθηκε από τούς Ρωμαίους. Όμως και κατά την διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας συνέχισε να αποτελεί πόλο έλξης λόγω της πλούσιας ιστορίας της.
