Δεν είναι κάτι που παραδεχόμαστε εύκολα, αλλά φαίνεται πως η ανθρώπινη φυλή αρχίζει σιγά-σιγά να... χαζεύει!
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου φαίνεται πως συρρικνώνεται σταδιακά τα τελευταία 20.000 χρόνια, σύμφωνα με μία νέα έρευνα.
Η μείωση αυτή στο μέγεθος του εγκεφάλου έρχεται μετά από μία περίοδο δύο εκατομμυρίων χρόνων, όπου το ανθρώπινο κρανίο αυξανόταν με σταθερό ρυθμό σε παγκόσμια κλίμακα, σε όλες τις φυλές και στα δύο φύλα.
«Τα τελευταία 20.000 χρόνια, ο μέσος όγκος του εγκεφάλου του άντρα μειώθηκε από 1,500 κ. εκ. σε 1,350 κ. εκ., χάνοντας ένα κομμάτι στο μέγεθος μίας μπάλας του τένις,» υποστηρίζει η Kathleen McAuliffe, ενώ συνέχισε προσθέτοντας πως και ο γυναικείος εγκέφαλος μειώθηκε σε παρόμοιο ποσοστό.
Ο ανθρωπολόγος Δρ. John Hawks, από το πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν, υποστηρίζει πως το γεγονός ότι συρρικνώνεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν σημαίνει απαραίτητα πως μειώνεται και η νοημοσύνη μας.
Κάποιοι παλαιοντολόγοι συμφωνούν με αυτή τη διάγνωση, ότι δηλαδή μπορεί να μικραίνει ο εγκέφαλός μας αλλά εξακολουθεί να είναι αποδοτικός. Άλλοι πάλι πιστεύουν πως ο άνθρωπος, καθώς εξελίσσεται, έχει γίνει σταδιακά πιο χαζός.
Κάποιες θεωρίες έχουν καταφέρει να εξηγήσουν γιατί συρρικνώνεται ο εγκέφαλος. Μία από αυτές υποστηρίζει πως τα μεγάλα κεφάλια ήταν απαραίτητα για την επιβίωση κατά την Ύστερη Παλαιολιθική Εποχή, όπου επικρατούσε κρύο και ο άνθρωπος ασχολούνταν με εξωτερικές δραστηριότητες.
Μία δεύτερη θεωρία υποστηρίζει πως τα κρανία μεγάλωσαν ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να τρώει κουνέλια, ταράνδους, αλεπούδες και άλογα, ζώα των οποίων το κρέας είναι αρκετά σκληρό. Καθώς η τροφή του ανθρώπου έγινε πιο εύκολη στη βρώση, τα κρανία σταμάτησαν να αναπτύσσονται, όπως υποστηρίζουν οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως με την αύξηση της παιδικής θνησιμότητας, μόνο οι πιο ανθεκτικοί οργανισμοί επιβίωσαν -και οι πιο ανθεκτικοί είχαν μεγαλύτερο κεφάλι. Επομένως, η σταδιακή μείωση της παιδικής θνησιμότητας οδήγησε σε αναλογική μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου.
Μία πρόσφατη μελέτη, με επικεφαλής τους David Geary και Drew Bailey, γνωσιακοί επιστήμονες στο πανεπιστήμιο του Μισούρι, εξέτασε το πώς άλλαξε το κρανιακό μέγεθος καθώς οι άνθρωποι προσαρμόστηκαν σε ένα ολοένα και πιο περίπλοκο κοινωνικό περιβάλλον πριν από 1.9 εκατομμύρια με 10.000 χρόνια.Οι δύο επιστήμονες βρήκαν πως όταν η πυκνότητα του πληθυσμού ήταν μικρή, όπως συνέβαινε συνήθως στο μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρώπινης εξέλιξης, το κρανίο αυξανόταν σε μέγεθος. Όταν, όμως, ο πληθυσμός μίας συγκεκριμένης περιοχής μεταβαλλόταν από αραιός σε πυκνός, το μέγεθος του κρανίου μειωνόταν.
Κατέληξαν στο συμπέρασμα πως, καθώς προέκυπταν ολοένα και πιο περίπλοκες κοινωνίες, ο εγκέφαλος αναπτυσσόταν λιγότερο γιατί οι άνθρωποι δεν χρειάζονταν πλέον να είναι έξυπνοι για να επιβιώσουν.
Όμως, ο Δρ. Geary επεσήμανε πως δεν θα πρέπει να στερεοποιήσουμε τους προγόνους μας ως πιο έξυπνους από τον σύγχρονο άνθρωπο.
Συγκεκριμένα, δήλωσε: «Μιλώντας πρακτικά, οι πρόγονοί μας δεν ήταν ίσοι σε πνευματικό και δημιουργικό επίπεδο με τον σημερινό άνθρωπο γιατί δεν είχαν το ίδιο πολιτιστικό υπόβαθρο με εμάς. Η ανάπτυξη της γεωργίας και των σύγχρονων πόλεων, που βασίζονται στην οικονομική εξειδίκευση, επέτρεψε στους πολύ έξυπνους ανθρώπους να επικεντρωθούν στην επιστήμη, τις τέχνες και άλλα πεδία. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν είχαν αυτή την υποδομή για να μπορούν να στηριχτούν. Προσπαθούσαν συνέχεια απλά για να επιζήσουν.»
Ο Δρ. Hawks, από την άλλη, πιστεύει πως η μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου ίσως να δείχνει πως γινόμαστε ολοένα και πιο έξυπνοι.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί περίπου ένα 20% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνει ο ανθρώπινος οργανισμός. Επομένως, ένας μεγαλύτερος εγκέφαλος απαιτεί περισσότερη ενέργεια και χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθεί. Προσθέτει ακόμα πως μία εκτίναξη του ανθρώπινου πληθυσμού πριν από 20.000 με 10.000 χρόνια οδήγησε σε μία ασυνήθιστη πλεονεκτική μετάλλαξη. Ο εγκέφαλος απέκτησε πιο δυναμικό σχήμα και η νευροχημική σύσταση του οργανισμού μας άλλαξε ώστε να αυξήσει την ικανότητα του εγκεφάλου μας.
Φαίνεται, όμως, πως το μέγεθος του εγκεφάλου μας αυξάνεται και πάλι.
Μία πρόσφατη μελέτη από τον ανθρωπολόγο Richard Jantz του πανεπιστημίου του Τεννεσί, έδειξε πως ο εγκέφαλός μας έχει αρχίσει να ξαναμεγαλώνει. Μέτρησε και συνέκρινε τα κρανία Αμερικανών, Αφρικανών και Ευρωπαίων από τις τελευταίες αποικιακές περιόδους μέχρι και τον 20ο αι. και βρήκε πως το μέγεθος του εγκεφάλου μας αλλάζει ξανά.
