Το έβλεπε κανείς στα πρόσωπά τους. Οι πιο πολλοί περισσότερο το διασκέδαζαν και λιγότερο το πίστευαν. Ακόμα και οι πρωταγωνιστές δεν ήταν σίγουροι πόσο σοβαρά να το πάρουν.
Η ιδέα έπεσε από την ομάδα Adbusters από τον Καναδά στα μέσα Ιουλίου: κατάληψη της Wall Street, κατασκήνωση στα πρότυπα των αγανακτισμένων της Ευρώπης και των αραβικών εξεγέρσεων.
Είχε προηγηθεί μερικούς μήνες πριν το Bloombergville, μία αντίστοιχη απόπειρα μπροστά στο δημαρχείο, με περίπου 1.000 διαδηλωτές στα καλύτερά της και άλλες παρόμοιες απόπειρες την προηγούμενη χρονιά με περιορισμένα αποτελέσματα.
Οι κατασκηνωτές εκείνης της πρώτης νύχτας ήταν γεμάτοι ενθουσιασμό και πείσμα, αλλά τίποτα δεν φαινόταν να προμηνύει αυτό που ακολούθησε. Μετά τις πρώτες μέρες σιωπής, τα μίντια άρχισαν να αναφέρονται με σκωπτικό τόνο στην κατάληψη: γραφικοί νεαροί χωρίς αιτήματα και έμφαση στο δράμα των περίοικων που δεν τους αφήνουν τα ταμπούρλα να κοιμηθούν!
Η «κατάληψη της Γουόλ Στριτ» ισχυροποιείται και επεκτείνεται
Το χρονικό από εκεί και μετά είναι λίγο πολύ γνωστό. Οι εκατοντάδες διαδηλωτές της 17 Σεπτεμβρίου έγιναν χιλιάδες μέσα σε λίγες μέρες και το Occupy Wall Street ήδη αριθμεί 70 αδελφάκια σε μικρές και μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ. Σταθμοί στην πορεία του κινήματος ήταν η πρώτη επίθεση της αστυνομίας σε διαδηλωτές στις 24 Σεπτεμβρίου, η μαζική σύλληψη 700 ατόμων στην γέφυρα του Brooklyn την 1ηΟκτωβρίου και λίγες μέρες μετά η πορεία δεκάδων χιλιάδων με την συμμετοχή εργατικών σωματείων στην καρδιά της Νέας Υόρκης. Ξαφνικά τα ΜΜΕ γέμισαν με αναλύσεις, «ποιοι κρύβονται από πίσω» από το κίνημα, πόσο ασαφές είναι το μήνυμά του και κατά πόσο μπορεί να εξελιχθεί σε πολιτική δύναμη. Οι «φίλοι» ξαφνικά πύκνωσαν. Εργατικά σωματεία των Δημοκρατικών, που παραδοσιακά χαρακτηρίζονται από βαθύτατο αντικομμουνισμό, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες στηρίζουν πρωτοβουλίες που προέρχεται από τα αριστερά τους. Ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα βρίσκει δίκαιες τις φωνές των διαδηλωτών, ενώ ο Σόρος μιλά για κατάρρευση του καπιταλισμού αντίστοιχη με το ’89 του σοσιαλισμού! Το μέγεθος της κίνησης υπερβαίνει ήδη κατά πολύ τους οργανωτές. Η διαπάλη για την κατεύθυνση του είναι μόνο στην αρχή της.
Στην ίδια τη Liberty Square, έχει στηθεί ένα μεγάλο «σχολείο» κινήματος και διαδικασιών για μια καινούργια γενιά αγωνιστών που μπαίνει στο προσκήνιο με μικρή εμπειρία αλλά περίσσιο ενθουσιασμό και φαντασία. Μια από τις πρώτες κινήσεις της NYPD (αστυνομίας της Νέας Υόρκης) ήταν να ενημερώσει τους διαδηλωτές για όλα αυτά που δεν μπορούν να κάνουν. Ανάμεσα στις ενέργειες αυτές ήταν το στήσιμο κατασκευών και η χρήση μεγαφώνων. Για το πρώτο η λύση ήταν προφανής. Ό,τι και εάν υπάρχει, ακόμη και σήμερα στην πλατεία δεν αποτελεί μέρος σταθερής κατασκευής και ακόμη και τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα προστατεύονται από εθελοντές που κρατούν ομπρέλες όταν βρέχει. Οι διαδηλωτές κοιμούνται κάτω από λινάτσες και για τραπέζια χρησιμοποιούν τα παγκάκια της πλατείας.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η καινούργια μαζική και συλλογική μορφή επικοινωνίας, το περίφημο πια “mic check” ως απάντηση στο δεύτερο εμπόδιο που επιχειρήθηκε να εμποδίσει τις διαδικασίες του κινήματος. Εάν και δεν υπάρχει ρητή απαγόρευση από τον νόμο για την χρήση του μεγάφωνου χειρός, εν τούτοις η NYPD με συνοπτικές διαδικασίες διεύρυνε την εφαρμογή του για να το περιλάβει. Στην πρώτη συνέλευση, και καθώς ήταν αδύνατο να ακουστούν οι ομιλητές, έπεσε η ιδέα της χρήσης, ως μέσου μετάδοσης της πληροφορίας των ίδιων των διαδηλωτών. Όταν κάποιος επιθυμεί να μιλήσει στο σύνολο των διαδηλωτών τότε δεν έχει παρά να φωνάξει “mic check”. Αμέσως ο θόρυβος κοπάζει και όλοι όσοι είναι σε θέση να τον ακούσουν συντονίζονται και επαναλαμβάνουν το τι λέει. Με μία έννοια, πρόκειται για ένα είδος στιγμιαίου κοινωνικού πυκνωτή κάνοντας τους παριστάμενους όχι απλούς δέκτες της πληροφορίας αλλά ταυτόχρονα και αναμεταδότες της.
Ο κόσμος στην πλατεία συζητά συνεχώς το τι διεκδικεί και πώς αυτοοργανώνεται. Πραγματική δημοκρατία και τι σημαίνει αυτό, εναλλακτική κοινωνική και οικονομική οργάνωση, σχέση με τη φύση. Αλλά προχωρά και σε πιο πρακτικές, παραδειγματικές κινήσεις. Νέοι μηχανικοί, αγρότες και νέοι που διδάσκουν και στήνουν επιτόπου νέες μορφές αλληλεξάρτησης με το φυσικό περιβάλλον. Υπάρχει βιολογική μονάδα διαχείρισης του νερού από το πλύσιμο των πιάτων, φορτηγάκι με τα φωτοβολταϊκά τόξα που παράγει αρκετή ενεργεία για να ηλεκτροδοτεί σχεδόν το 60% των αναγκών του πάρκου, γίνεται ανακύκλωση των υλικών και βέβαια μαζική συμμέτοχη εθελοντών για την καθαριότητα του χώρου.
Καινούργια όπλα όμως έχει φέρει μαζί του και το καθεστώς. Τα περίφημα δίχτυα εμφανίστηκαν δειλά στις πρώτες πορείες για την αποκοπή των υπόπτων. Μερικές μέρες μετά έγινε κατανοητό πως θα είναι δεδομένη η ύπαρξη τους σαν μέσο καταστολής και περικύκλωσης των διαδηλώσεων.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ – ΚΑΤΙ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΛΛΑΖΕΙ
Κάτι φαίνεται να αλλάζει στα σοβαρά αυτή τη φορά. Στο τέλος της προηγούμενης πέτρινης δεκαετίας, σχεδόν ολόκληρη η παλιά φρουρά της Αριστεράς του ’60 και του ‘70 προσδέθηκε στο άρμα του Ομπάμα. Στα αριστερά των Δημοκρατικών απέμεινε ένας μικρός, αλλά πολύμορφος χώρος που περιλαμβάνει τις μικρές, αλλά ηρωικές οργανώσεις της μαρξιστικής Αριστεράς, αλλά πλειοψηφικά αποτελείται από ομάδες, που αποτελούν μετεξέλιξη του κινήματος του Σιάτλ και της αντιπαγκοσμιοποίησης. Πρόκειται για μια νέου τύπου αντικαπιταλιστική αυτονομία, ανοιχτή στη μαρξιστική παράδοση αλλά χωρίς αποκλειστικές αναφορές σε αυτή. Ένας χώρος αποκλεισμένος από τα μίντια, ολιγάριθμος, χωρίς μεγάλη εμπειρία, αλλά γεμάτος ενέργεια και δυναμισμό φαίνεται για πρώτη φορά να καταφέρνει να αποκτήσει επαφή με ευρύτερα ακροατήρια και να αλλάξει την ατζέντα της συζήτησης, φέρνοντας στο προσκήνιο όχι το ένα ή το άλλο αίτημα αλλά το ίδιο το σύστημα. Και αυτό για εδώ είναι από μόνο του κολοσσιαίο επίτευγμα. Φυσικά οι μηχανές του συστήματος δουλεύουν πυρετωδώς και οι μεγάλες προκλήσεις είναι μπροστά. Η αυθεντική φωνή του κινήματος είναι πολύ αδύναμη και η οργάνωση υποτυπώδης. Την περασμένη Κυριακή στην πλατεία μίλησε ο Σλαβόι Ζίζεκ: «Μην ερωτευτείτε τον εαυτό σας, για τις όμορφες στιγμές που ζούμε εδώ. Τα πανηγύρια εύκολα γίνονται – η πραγματική δοκιμή της αξίας τους είναι τι μένει την επόμενη μέρα, πως θα αλλάξει η συνηθισμένη καθημερινή ζωή μας. Αγαπήστε τη σκληρή και επίμονη δουλειά, είμαστε η αρχή και όχι το τέλος».
Ωστόσο σημαντικά βήματα γίνονται και στο επίπεδο της πολιτικής συνείδησης των αγωνιζόμενων και στο κομμάτι της οργάνωσης της «από τα κάτω» ενημέρωσης κ.α. Από το δημόσιο βήμα της Liberty Square περνούν και μερικοί από τους πιο σημαντικούς αριστερούς διανοητές της εποχής μας, όπως η Ναόμι Κλάιν, συγγραφέας του δημοφιλούς βιβλίου «Δόγμα του Σοκ», που χαρακτήρισε το κίνημα «το πιο σημαντικό πράγμα του κόσμου». Τέλος, εντύπωση προκαλούν τόσο τα ευφάνταστα συνθήματα όσο και τα μέσα προπαγάνδας που χρησιμοποιούνται όπως η έκδοση της εφημερίδας «Occupy Wall Street Journal» που έχει ήδη εκδώσει δύο τεύχη. Μάλιστα στο πρωτοσέλιδο του πρώτου τεύχους δεσπόζουν οι αναφορές στα προηγούμενα διεθνή γεγονότα των «αγανακτισμένων» και, όπως είναι φυσικό, στην Ελλάδα πριν μερικούς μήνες.
Σε όλες τις ΗΠΑ ο ιός του αγώνα
Θάνος Ανδρίτσος
Το κίνημα των καταληψιών της Wall Street δεν περιορίζεται στη Νέα Υόρκη, παρότι ξεκίνησε από εκεί. Έχει ήδη ξεδιπλωθεί σχεδόν σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ αποτελώντας μια μόνιμη εστία αντίστασης, μια μαζική και παναμερικανική αναμέτρηση σε εξέλιξη. Χρησιμοποιώντας το ίδιο μοτίβο το «καταλάβετε τη Γουολ Στριτ» γίνεται «καταλάβετε το Σαν Φραντσίσκο», «καταλάβετε το Σιάτλ» και καταλήγει στο «καταλάβετε τα πάντα». Και πράγματι από τη Νότια μέχρι την Ανατολική ακτή και από τα σύνορα με το Μεξικό μέχρι το Βορρά, λαμβάνουν χώρα διαδηλώσεις με διαφοροποιήσεις φυσικά ως προς τη μαζικότητά τους. Ταυτόχρονα και το κατασταλτικό σχέδιο της φοβισμένης κυβέρνησης του Ομπάμα ξεδιπλώνεται σε εθνική κλίμακα με συγκρούσεις και συλλήψεις αγωνιστών. Το κέντρο βέβαια των εξελίξεων παραμένει στο παγκόσμιο οικονομικό κέντρο της Νέας Υόρκης, στην οποία γίνονται οι μεγαλύτερες και συχνότερες διαδηλώσεις εδώ και δεκαετίες, διασπαρμένες σε ολόκληρη την έκτασή της και όχι μόνο μπροστά από το χρηματιστήριο.
Άλλωστε η πλειοψηφική απεύθυνση δεν είναι μόνο στόχος αλλά και επιχείρημα του κινήματος. Αυτό υποδηλώνει το γνωστό «99%» που κυριαρχεί στα υλικά του, που περιγράφει ότι ο αγώνας θέλει να εκφράσει τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας που πλήττεται από την αντιλαϊκή πολιτική και ειδικά εντός της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μαρκ Γουέισμπροτ σε κείμενο του στη Guardian που μπορεί να βρεθεί μεταφρασμένο στο ιστολόγιο www.ilesxi.wordpress.com. «Δεν είναι για να απορεί κανείς που λαός βγαίνει στους δρόμους, οι μαζικές διαμαρτυρίες στοχεύουν στην οικονομική πολιτική. Όπως και στην Ευρώπη, έτσι και το κίνημα ‘’το 99%’’ ενάντια στη Γουόλ Στριτ είναι η απάντηση στην αποτυχία της δικιάς μας πολιτικής τάξης να πράξει τα προφανώς απαραίτητα ακόμα και για το άμεσο μέλλον. Υπάρχει τουλάχιστον μία πιθανότητα να ενωθεί με τους ολοένα και αυξανόμενους αριθμούς «του 16,5%» των ανέργων και των υποαπασχολούμενων, «του 15,1%» αυτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και «του 88%» της εργατικής δύναμης που στερείται αντιπροσώπευσης, αλλά και με όλους τους Αμερικανούς που στερούνται ουσιαστικά δικαιωμάτων. Αυτοί φτάνουν το 99%.»
