Βιολόγοι όμως ανακάλυψαν ότι αυτό τελικά δεν είναι προνόμιο μόνο της δικής μας ομάδας: μια σπάνια σαύρα της Αφρικής εμφανίζεται να διαθέτει πλακούντα ανάλογο με εκείνον των θηλαστικών. Αυτό την καθιστά το μοναδικό ως τώρα γνωστό ερπετό με αυτό το χαρακτηριστικό, ανατρέποντας πολλά δεδομένα στη ζωολογία.
Δυσεύρετη και μυστηριώδης
Η ξεχωριστή σαύρα ονομάζεται Trachylepis ivensii και είναι εξαιρετικά μυστηριώδης. Ζει σε τρεις χώρες της Αφρικής (Αγκόλα, Ζάμπια και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) και δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τα 1.200 συγγενικά της είδη. Είναι όμως δυσεύρετη - οι συναντήσεις της με τους επιστήμονες είναι πραγματικά σπάνιες.
Για τον λόγο αυτό δυο βιολόγοι, ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ του Πανεπιστημίου Στέλενμπος της Νότιας Αφρικής και ο Ντάνιελ Μπλάκμπερν του Κολεγίου Τρίνιτι στο Χάρτφορντ του Κονέκτικατ, αποφάσισαν να μελετήσουν εννέα θηλυκές T. Ivensii, που είχαν συντηρηθεί σε ένα μουσείο, με στόχο να διαπιστώσουν πώς αναπτύσσονται τα μικρά τους.
Βγαίνοντας από το αβγό
Τα ερπετά που γεννούν μικρά -και όχι αβγά- δεν έχουν μήτρα. Την αντίστοιχη λειτουργία επιτελούν οι ωαγωγοί, στους οποίους «κάθονται» και αναπτύσσονται τα γονιμοποιημένα ωάρια. Οι ωαγωγοί διαθέτουν έναν υποτυπώδη πλακούντα, αυτός όμως δεν έχει σημαντικό «θρεπτικό» ρόλο, όπως συμβαίνει στα θηλαστικά. Τα έμβρυα παραμένουν κλεισμένα μέσα σε ένα είδος αβγού με λεπτό κέλυφος και τρέφονται κυρίως από το μεγάλο «ασπράδι» του, βγαίνοντας από αυτό όταν πρόκειται να γεννηθούν.
Σε ελάχιστα ερπετά το «εύθραυστο» αυτό αβγό είναι πολύ μικρό, με μικρό «ασπράδι» και το έμβρυο παίρνει μεγαλύτερο μέρος τροφής από τη μητέρα, μέσω του υποτυπώδους πλακούντα.
Προς μεγάλη έκπληξη των ειδικών ωστόσο, στην T. ivensii τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Τα έμβρυα της αφρικανικής σαύρας σε κάποια στιγμή της ανάπτυξής τους «σπάζουν» το μικρό εύθραυστο αβγό τους, βγαίνουν από αυτό και προσκολλώνται στον πλακούντα, αντλώντας θρεπτικά συστατικά από το αίμα της μητέρας, όπως συμβαίνει με τα έμβρυα των θηλαστικών.
Πρόσδεση κυττάρων
Όπως περιγράφουν στη μελέτη τους, οι δυο βιολόγοι βρήκαν στους ωαγωγούς των σαυρών που εξέτασαν 42 έμβρυα. Αυτά που βρίσκονταν σε πιο προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης είχαν αποβάλει το κέλυφος του αβγού τους και είχαν προσκολληθεί στα τοιχώματα των ωαγωγών.
Οι ειδικοί εξηγούν ότι, βγαίνοντας από το κέλυφος, τα εξωτερικά κύτταρα του εμβρύου δημιουργούν προεκτάσεις, οι οποίες εισχωρούν στα τοιχώματα του ωαγωγού και στη συνέχεια διογκώνονται, δημιουργώντας σφαιρίδια. Τα σφαιρίδια αυτά παράγουν περισσότερα εμβρυϊκά κύτταρα, τα οποία εξαπλώνονται κάτω από την εξωτερική στιβάδα του ωαγωγού, απωθώντας τα κύτταρά της και υποκαθιστώντας τα.
Σταδιακά ο ωαγωγός επενδύεται με τα κύτταρα του εμβρύου, τα οποία με τον τρόπο αυτό αποκτούν πρόσβαση στα αιμοφόρα αγγεία της μητέρας, από όπου και μπορούν να αντλήσουν άφθονα θρεπτικά συστατικά, χωρίς να έχουν καμία ανάγκη για το «θρεπτικό» αβγό που χρειάζονται τα έμβρυα των άλλων ερπετών.
